مادر رایانه را ماشین حساب دانسته اند . درواقع رایانه را میتوان ماشین حسابی بزرگ دانست که قادر به انجام کارهای زیادی است . ماشین حساب یکی از مهمترین ابزارهای یک حسابدار است و این فرزند خلف ماشین حساب این کار را بعد از او به نحو احسن بر عهده گرفته است و نه تنها برای انجام محسبات 4 عمل اصلی بلکه برای بسیاری از کارهای پیچیده حسابداری کارایی دارد .
امروزه اکثر ادارات دولتی و خصوصی برای کارهای حسابداری خود از سیستم های رایانه ایی و نرم افزارهایی پیچیده و مخصوص به موسسه خود بهره می گیرند . میتوان به این نکته اشاره کرد که سیستم های رایانه ی که به صورت عام در اختیار همه اعم از کاربران و علاقمند باشد کم است و از آن تعدادی همخ که تهیه شده به صورتی بسیار کلی طراحی گشته است .
دو دلیل برای کمبود این نرم افزارها ذکر می کنم . اول این که موسسات تجاری یا اینقدر کوچکند که نیازی به استفاده از رایانه در کارهای خود نمی بینند و یا انقدر بزرگ و دارای حجم گردش ملی بسیار که دست به تهیه سیستم رایانه مخصوص به خود می زنند . دومین دلیل این است که هنوز فرهنک ستفاده از رایانه وارد تجارت ایران نشده است .
درمورد طراحی نرم افزارهای حسابداری حتی می توان به موسسات خصوصی آموزش حسابداری مراجعه کرد که در امر آموزش از برنامه های رایانه ایی بهرمنند و سیستم مخصوص به خود را برای آموزش به هنر آموزان مشغول به تحصیل در آموزشگاه خویش دارند . با این تفاسیر پر واضح است که نرم افزارهای حسابداری موسسات بزرگ تجاری اختصصای بوده و دسترسی به آنها غیر ممکن است .
اما می توان تحلیل و بررسی را برروی این معدود نرم افزارهایی که وارد بازار شده اند ادامه داد . این نرم افزارها را میتوان نرم افزارهایحسابداری موسسات نیمه کوچک و یا کوچکی دانست که در آن ها فرهنک استفاده از رایانه وجود دارد و به کار تجاری علمی اهمیت می دهند و سعی می کنند که در راه تجارت از جهان اقتصاد عقب نباشند .
از انواع این نرم افزار میتوان به نرم افزارهایی چون رافع 4 . رافع 5 . حسابرس. برلیان .فارسیکام . حاسب ملی .نوین .حسابگر وغیره اشاره کرد در ابتدای این مجمل به بررسی سیستم رایانه ایی یکی از موسسات آموزش حسابداری و یا به عبارت دیگر کلاس آموزش کاربرد رایانه در حسابداری می پردازیم سپس به نگاهی متفاوت در مورد رافع 5 می پردازیم .
به علت این که این موسسه یک واحد اقتصادی است و کار آن به طور آزاد عرضه نمیگردد از ذکر نام نرم افزار و واحد تجاری چشم پوشی شده است .

برای کار با این نرم افزار ابتدا باید سیستم رایانه خود را تحت سیستم عاملDOS راه اندازی نمود سپس از سخت افزار D ( درایو D ) فایل حساب را باز کرد با دستور CD HESAB سپس از درون این فایل باید فایل حساب را اجرا کرد با دستور HESAB بلا فاصله پس از اجرای این فایل صفحه آبی رنگ سیستم رایانه نمایشداده میشود و از شما درخواست نام کاربر و رمز عبور میکند به علت این که این نرم افزار تنها آموزش است و کاربرد دیگری نداردبه صورت پیش فرض کاربر و رمزی برای ان در نظر نگرفته شده است و با فشردن کلید (ESC ) صفحه اصلی کار با این نرم افزار باز میشود .
در قسمت بالای این صفحه نام موسسه شاهد درج شده است و در این سیستم غیر قابل تغییر است این را می توان یکی از معایب بزرگ این سیستم بر شمرد در نوار منوی این نرم افزار که در زیر نام موسسه قرار دارد چندین سر فصل تعبیه شده است شامل حسابداری.چک و بانک. سفارشات .پشیتیبانی.گزارشات و خروج .
در بخش حسابداری نگراش سند.ثبت سند .دفتر کل .دفتر معین .صورت حساب سود و زیان و صورت حساب تراز نامه مشاهده می شود در منوی چک و بانک معرفی بانک.دریافت چک .صدور چک و چک های سررسید شده وجود دارد.در قسمت سفارشات امکان تعریف کالا یا خدمات و دریافت سفارش و یا نگهداری آمار سفارش و تحویل کالا وجود دارد . در بخش پشتیبانی تعریف حساب های دفتر کل .تعریف حساب های دفتر معین . بستن حساب های موقت .بستن حیاب های دائم و کابران وجود دارد . در گزارشات می توان اعمال انجام شده در سیستم توسط کاربران.گزارش چک .گزارشات دخل و خرج .گزارشات سفارش کالا و تحویل کالا و گردش مالی موسسه را مشاهده کرد. دکمه خروج هم کابر را از برنامه خارج خواهد کرد.
برای کار با این سیستم ابتدا باید حساب ها را در دفاتر کل و معین تعریف کرد.همان طور که گفته شد برای این کار از منوی پشتیبانی گزینه تعریف حساب های دفتر کل را انتخاب می کنیم با انتخاب این دکمه صفحه ای در پیش روی شما قرار خواهد گرفت که در آن شماره حساب.عنوان حساب.طرف حساب و دائم یا موقت بودن حساب از شما سوال می شود.